دکتر کامور
شعر انقلاب اسلامیهر انقلابی به واسطه دگرگونی‌هایی که در ساختارهای جامعه انجام می‌دهد می‌تواند تأثیر شگرفی بر ادبیات آن جامعه داشته باشد و به دنبال آن، این ادبیات است که می‌تواند به عنوان یک نهاد اجتماعی به تعامل با آن انقلاب برخیزد و اهداف و آرمان‌های انقلاب مزبور را در قالب مختلفی که دارد پی ریخته، آن را ماندگار سازد.
ادبیات انقلاب اسلامی، که ریشه در باورهای گذشته ایرانیان دارد،
به دنبال یک انقلاب عظیم و براساس دفاع از هویت جمعی و بازگشت به خویشتن شکل گرفته
است. گرچه براساس سیر زمانی باید زمان شکل‌گیری آن را از دوره معاصر یعنی از دوران شکل‌گیری انقلاب مشروطه عنوان کرد، اما این ادبیات را می‌توان شاخه‌ای از ادبیات پایداری
با تداوم همان ادبیات دانست که در طول تاریخ با گوشت و پوست ایرانیان عجین شده است
و با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 ظهور و بروز یافته است.
این ادبیات،
که هم‌زمان با
پیروزی انقلاب اسلامی این عنوان را به خود گرفته، شامل آثاری است که در دوران نهضت
اسلامی (1357-1342) و در دوران انقلاب اسلامی با مضامین و محتواهای مربوط به آرمان‌ها، اهداف، وقایع
و حوادث انقلاب اسلامی شکل گرفته است.
ادبیات
انقلاب اسلامی را از آن جهت که خود را در برابر انسان و جامعه خویش مسئول ملتزم می‌داند ادبیات متعهد
هم می‌نامند
و در این فرایند، مؤلفه‌های زیادی را برای آن برمی‌شمارند.
در این میان، قالبی که می‌تواند احساسات مخاطب را بیشتر برانگیزد شعر است و به این دلیل، عمده انقلاب‌ها برای تبیین اهداف، شعارها و آرمان‌های خود از شعر بهره فراوان گرفته‌اند. انقلاب اسلامی هم از این قاعده مصون نبوده است. شعر را شاید بتوان اولین قالبی از ادبیات دانست که به کمک انقلاب آمده و اهداف و آرمان‌های آن را تبیین کرده است.
شعر انقلاب تعاریف متعدد و گوناگونی دارد که از این میان تعریف
سیدحسن حسینی به نظر گویاتر است: «شعر انقلاب اسلامی، شعر مردمی به معنای واقعی آن
است. شاعر این شعر همدوش، همسنگر، همدل و همزبان مردم است. با درد مردم رنج می برد
و با شادی آنان شاد می‌شود. با فتحشان سر
بلند می کند و با خنجر خوردنشان درد می کشد و با خشمشان به خشم می آید. ... شعر انقلاب
اسلامی تاریخ منظوم انقلاب نیز هست؛ فرازونشیب‌های این شعر، فرازونشیب‌هایی است که مردم شاهدش بوده‌اند و در صحنۀ آنها حضور فعال داشته‌اند. اگر به شعر انقلاب اسلامی به گونۀ باغستانی سرسبز با درختان تناور، لاله‌های سرخ و آتشین جویبارهای زمزمه گر بنگریم، سه درخت سر به فلک
کشیده از لحاظ موضوع سخن در آن توجه‌مان را بیشتر جلب خواهد
کرد: امام، شهدا و جنگ سه درخت تناور باغستان شعر شاعران مسلمان‌اند و شاعران به این سه تناور سر به فلک کشیده بیش از دیگر مضامین
سر سبز این باغ پرداخته‌اند...»
در این شماره از نشریه کوشید‌ه‌ایم شعر انقلاب
اسلامی را از جنبه تعاریف، بنیان، محتوا، مؤلفه‌ها و مضامین مورد
بررسی قرار دهیم و به همین جهت، با استادان پیش‌کسوت زیادی به
گفت‌وگو نشسته‌‌ایم. ضمن سپاس
از همه بزرگواران، امیدوارم این مطالب مفید افتد و به کار آید.
