معرفی کارگروه‌های اندیشه‌ورز اندیشکده ادبیات پایداری
پژوهش در ادبیات پایدارییکی از ارکان اصلی و مهم اندیشکدۀ ادبیات پایداری،
گروه‌های تخصصی هستند.
طبق مادۀ 8 اساسنامۀ این اندیشکده، گروه‌های مرجع عبارتند از:
ادبیات انقلاب اسلامی
ادبیات دفاع مقدس
ادبیات مقاومت بین‌الملل (ادبیات بیداری)
مطالعات بینارشته‌ای ادبیات پایداری.
کارگروه‌های تخصصی به عنوان اتاق فکر هر گروه و بازوان علمی
اندیشکده، حلقۀ ارتباطی بین اندیشکدۀ ادبیات پایداری با صاحب‌نظران، اهالی دانش و متخصصین
دانشگاهی این حوزه و راهی برای گره خوردن بین علم و تجربه، مهارت و تخصص به‌شمار می‌روند.
سه تن از صاحب‌نظران متخصص و صاحب تجربۀ حوزۀ
ادبیات پایداری به عنوان عضو ثابت هر کارگروه به مدت یک سال انتخاب می‌شوند و این اعضا به‌طور منظم در جلسات هم‌اندیشی کارگروه مشارکت می‌کنند. مدیر هر یک از گروه‌های چهارگانه وظیفۀ دبیری جلسات
کارگروه‌ها را برعهده دارد.
برخی از اهداف تشکیل
کارگروه‌ها حول پنج محور اصلی اقدامات
بنیادین، شناسایی وضعیت موجود، پژوهش، آموزش و سیاستگذاری، به شرح زیر است:
فراهم کردن بستری
مناسب برای ارائۀ ایده‌های جـــدید، تـولیــد
عـلـم و نـظـریـه‌پـردازی، انـجـام پژوهش‌های مرجع و بنیادین، تکمیل و پیگیری کاستی‌ها، پاسخ‌گویی به نیازهای موجود جامعه، جریــان‌ســازی و جــریان‌شنــاسی، درهم تـنیـده شدن بیش از پیش تجارب کاری با
یادگیری آموزش عالی، شناسایی اولویت‌ها و ضرورت‌های پژوهشی در حوزۀ ادبیات پایداری، ایجاد ارتباط و تعامل
اندیشکده با سایر مراکز علمی، پژوهشی
و دانشگاهی به منظور سیاستگذاری و برنامه‌ریزی، توانمندسازی نیروی انسانی و هم‌افزایی سازمان‌ها به‌منظور تولید علم.
در ادامه به معرفی اعضا و شرح اجمالی فعالیت‌های سه کارگروه فعال از گروه‌های مرجع در سالی که گذشت[1]،
می‌پردازیم:
گروه مرجع ادبیات انقلاب اسلامی
منظور از ادبیات انقلاب
اسلامی مجموعه آثاری است که با زبان و بیانی هنرمندانه به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به باورها، هنجارها، ارزش‌ها، نگرش‌ها، شخصیت‌ها و رخدادهای انقلاب اسلامی
در بازۀ زمانی شکل‌گیری انقلاب اسلامی (سال
1342) تاکنون، به‌ویژه از زمان اوج‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357پرداخته‌اند. این گستره، همۀ آثار منظوم و منثور متناظر با گفتمان
انقلاب، در داخل و خارج از ایران را دربرمی‌گیرد. عرصۀ ادبیات انقلاب اسلامی از آغاز تاکنون حوزه‌های موضوعی متعدد و متنوعی را پشت سر گذاشته است که شاخص‌ترین آن‌ها ادبیات عصر تکوین تا پیروزی انقلاب در سال 1357، ادبیات جنگ و دفاع مقدس،
ادبیات پساانقلاب، ادبیات مدافعان حرم و... است.
اعضای فعلی کارگروه ادبیات انقلاب اسلامی عبارتند
از:
فاطمه سنگری: دبیر کارگروه مرجع ادبیات انقلاب اسلامی، کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
رضا اسماعیلی: کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، شاعر، پژوهشگر، مدرس و منتقد ادبی؛
کامـــران پـــارســی‌نـــژاد: کــارشناسی زبــان انگـلیسـی، داستان‌نویس، پژوهشگر و منتقد ادبی؛
رضا بیات: دکتری زبان و ادبیات فارسی، پژوهشگر، شاعر و مدرس دانشگاه.
در جــــلســات ایــن
کـــارگـــروه مـــوضــوعــاتی چـــون «وضـــعـیـت‌سـنـــجـی حـــوزۀ ادبیـــات انقـــلاب اســـلامی»، «شناسایی
مسئله‌ها و نیازها»، «تعیین حد و مرز و تعریف ادبیات
انقلاب اسلامی و گفتمان انقلاب»، «واکنش نسبت به اتفاقات روز ادبی در بستر ادبیات انقلاب
اسلامی»، «حمایت‌های علمی اندیشکده از دانشجویان
گرایش ادبیات پایداری»، «استفاده از فرصت فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی گسترده از تولیدات اندیشکده»، «توجه به نسل شاعران
و نویسندگان برجستۀ انقلاب که در حال از دست دادن آن‌ها هستیم و فوریت زمانی این کار»، «شناسایی و بررسی آثار،
افکار و دیدگاه‌های چهره‌های برجستۀ انقلاب در قالب یک طرح منسجم و منظم» مورد
بحث و بررسی قرار گرفت. همچنین در این جلسات ضرورت واکنش اندیشکده نسبت به جریانات
اعتراضی تابستان و پاییز 1401 مطرح شد. از این‌رو، با توجه به دغدغه‌ای که نسبت به فضای ادبیات امروز و به‌ویژه شعر اعتراض در فضای سیاسی و اجتماعی جامعه ایران
در ماه‌های اخیر مطرح شد، نشستی
با سخنرانی رضا اسماعیلی با عنوان «شعر اعتراض» در 28 آذر 1401 برگزار گردید. در این
نشست محمدرضا سنگری و علی داودی نیز به طرح مباحثی دربارۀ این موضوع
پرداختند.[2]
گروه مرجع ادبیات دفاع مقدس
ادبیات دفاع مقدس مجموعه آثار ادبی منتشر شده با
موضوع و مضمون دفاع مقدس را از شروع جنگ تاکنون دربرمی‌گیرد. دفاع مقدس به‌عنوان مهم‌ترین واقعه دوران معاصر، یکی
از موضوع‌هایی است که در همۀ شاخه‌های ادبی به آن پرداخته شده است. شناسایی آنچه تاکنون به‌عنوان ادبیات دفاع مقدس شکل
گرفته، مشخص کردن جایگاه کنونی ادبیات دفاع مقدس و تلاش برای روشن کردن مسیر پیش رو،
از مسئولیت‌های گروه ادبیات دفاع مقدس است.
اعضای فعلی کارگروه ادبیات دفاع مقدس عبارتند از:
زهرا قاسمی: دبیر کارگروه ادبیات دفاع مقدس، کارشناسی ارشد ادبیات پایداری؛
علی داودی؛ دکتری زبان و ادبیات فارسی، شاعر، مدیر دفتر شعر حوزۀ هنری؛
مهدی سعیدی؛ دکتری زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمی و مدیر گروه ادبیات فارسی پژوهشگاه
علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، متخصص در حوزۀ ادبیات داستانی؛
محبوبه شمشیرگرها؛ دکتری زبان و ادبیات فارسی، عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانۀ ملّی ایران،
متخصص در حوزۀ اطلاع‌شناسی؛
آنچه در
جلسات این کارگروه مطرح شده، علاوه بر تعیین خط مشی کارگروه، بیشتر حول اندیشه‌نامه و بررسی مسائل کلی حوزۀ
ادبیات پایداری بوده است. مسئلۀ آسیب‌شناسی ادبیات پایداری، شناخت وضعیت موجود ادبیات
دفاع مقدس و تعیین اولویت‌ها در این حوزه دغدغۀ اعضای این کارگروه است.
گروه مرجع مطالعات بینارشته‌ای ادبیات پایداری
مطالعات بینارشته‌ای، یکی از ابزارهای مهم در
رشد و توسعۀ علوم انسانی به‌ویژه در حوزۀ ادبیات پایداری است که اگر به‌درستی صورت گیرد، به هم‌افزایی علمی صاحب‌نظران رشته‌های مرتبط در علوم انسانی،
ارتقای توانمندی علمی پژوهشگران و دانشجویان و همچنین کاربردی‌تر شدن حوزۀ ادبیات پایداری
و تولید دانش بومی منجر می‌شود. روشن است که ادبیات آئینۀ تمام‌نمای فرهنگ، هویت، تفکرات،
اندیشه‌ها و باورهای یک ملّت است و فرهنگ و تمدن هر ملّت با همۀ تحولات سیاسی و اجتماعی
خود در ادبیات انعکاس می‌یابد. بنابراین بستر مطالعاتی مناسبی برای مطالعات بین‌رشته‌‌ای ادبیات با رشته‌های علوم اجتماعی، تاریخ، روانشناسی،
هنر و معماری، مطالعات فرهنگی، روانشناسی و... وجود دارد.
اعضای فعلی کارگروه مطالعات بینارشته‌ای ادبیات پایداری به شرح زیر
است:
لیلا باقری: دبیر کارگروه مطالعات بینارشته‌ای ادبیات پایداری؛ دکتری سیاستگذاری فرهنگی؛
ابوالفضل حری: دکتری زبان و ادبیات
انگلیسی از دانشگاه علامه طباطبایی، عضو هیئت علمی دانشگاه اراک، متخصص در حوزه‌های ادبیات تطبیقی، روایت،
نظریه ونقد ادبی، مطالعات فیلم و سینما و مطالعات قرآنی؛
مسعود کوثری: دکتری جامعه‌شناسی از دانشگاه ترییت مدرس، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، متخصص در حوزه‌های مطالعات بینارشته‌ای جنگ، مطالعات فرهنگی و اجتماعی،
ارتباطات و رسانه؛
مرتضی گودرزی دیباج : دکتری فلسفه
هنر از دانشگاه مرکزی انگلیس در بیرمنگام، مدرس دانشگاه، متخصص در حوزه‌های هنر انقلاب، هنر پایداری،
تاریخ تطبیقی هنر.
محورهای مورد توجه و بحث در جلسات این کارگروه موارد
زیر بوده است:
تعریف
و چارچوب وظایف کارگروه: انجام
کارهای مطالعاتی و ومرجع، تهیه و تدوین کتب درسی دانشگاهی، استفاده از ظرفیت‌ها و مشخص کردن مسیرفعالیت‌ها توسط کارگروه، تعریف چشم‌انداز کارگروه، چگونگی مسئله‌یابی، توجه به امر پژوهش و تولید.
مسئله‌های حوزۀ مطالعات
بینارشته‌ای ادبیات پایداری: تعریف اصطلاحات و مفاهیم ادبیات
پایداری با توجه به پیشینۀ تجربی و پژوهشی، روایت‌شناسی، انجام مطالعات تطبیقی،
تاریخ شفاهی شکل‌گیری ادبیات پایداری در حوزۀ هنری، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی ادبیات پایداری، بررسی
چندآوایی نبودن شخصیت‌ها در کتاب‌های ادبیات پایداری به‌ویژه در رمان، بررسی مفهوم مرگ در ادبیات پایداری و سایر موارد.
آسیب‌شناسی: آسیب‌شناسی شخصیت و هویت، کمبود اندیشه‌ورز علاقه‌مند به حوزۀ مطالعات
بینارشته‌ای ادبیات پایداری، ضعف
روش تحقیق در انجام پژوهش‌های این حوزه، شناسایی
نقاط ضعف، انجام نیازسنجی، آسیب‌شناسی ترجمۀ پدیده‌های فرهنگی ادبیات پایداری و در واقع جهانی‌سازی ادبیات پایداری ایران.
راهکارها: ایجاد فضای نقد همراه با پذیرش و انعطاف‌پذیری بیشتر، تربیت نیروی انسانی،
آینده‌پژوهی، توجه به ترجمۀ
آثار خوب، توجه به طنز در ادبیات پایداری، حمایت از پایان‌نامه‌های برتر به لحاظ علمی و مسئله‌شناسی.
لازم به ذکر است که در جریان فعالیت‌های اندیشکدۀ ادبیات پایداری، پس از برگزاری هر جلسۀ کارگروه، نتایج و دستاوردهای بحث‌های صورت‌گرفته دربارۀ شناسایی مسائل و نیازها در جلسات شورای علمی اندیشکده مطرح می‌شود و متناسب با این دستاوردها و نتایج به اجرای طرح‌های پژوهشی، برگزاری نشست و سایر موارد پرداخته خواهد شد.
