اشاره
مستندانتخاب موضوع «ادبیات مستند» به‌عنوان پرونده ویژۀ این شماره و نیز اهمیت و جایگاه آن در حوزۀ مطالعاتی ادبیات پایداری ازسویی و ازسوی‌دیگر کمبود منابع پژوهشی در این موضوع ما را بر آن داشت تا به‌منظور دستیابی به دیدگاه‌ها و نظرگاه‌های موجود در این حوزه، به تعدادی از پژوهشگران و نویسندگان و صاحب‌نظران مراجعه کنیم. درنهایت، از فهرست افراد مرتبط با موضوع، یازده نفر انتخاب و طرف گفت‌وگو قرار گرفتند که به‌ترتیب حروف الفبا گلعلی بابایی، هدایت‌الله بهبودی، گلستان جعفریان، معصومه رامهرمزی، محسن شاهرضایی، محبوبه شمشیرگرها، محمدقاسم فروغی جهرمی، سعید فخرزاده، مرتضی قاضی، جواد کلاته عربی و رحیم مخدومی را شامل می‌شد. این انتخاب، هدفمند و با درنظر داشتن تنوع‌پذیری دیدگاه‌ها صورت پذیرفت. در این گفت‌وگوها پاسخ به چند پرسش مهم و مبنایی و نیز سؤالاتی حول محور موضوعات متصل با ادبیات مستند مطرح شد که عبارت‌اند از:
1. تعریف «ادبیات مستند» و «ادبیات مستند پایداری» چیست؟
2. چرا این نوع ادبیات اهمیت دارد؟
3. شاخه‌ها و انواع آن چیست؟ چه دیدگاه‌هایی نسبت به آن وجود دارد؟
4. «ادبیات مستند» چه مؤلفه‌ها و ویژگی‌هایی دارد؟
5. پیشینۀ این ادبیات در ایران و سایر کشورها چگونه است؟ جایگاه این نوع ادبیات در ایران و جهان چیست؟
6. چارچوب نگارش در ادبیات مستند چیست؟ میزان و معیار دخل و تصرف نویسنده در ادبیات مستند چیست؟ مرز داستان، روایت و مستندنگاری و تاریخ روایی کجاست؟ نقاط اشتراک و افتراق آنها چیست؟
7. کاربردهای ادبیات مستند به‌ویژه در حوزۀ بینارشته‌ای چیست؟
8. عوامل مؤثر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، روانی، آموزشی، دینی، علمی و پژوهشی بر ادبیات مستند چیست؟
9. آسیب‌ها و آفت‌ها، چالش‌ها و موانع پیش روی ادبیات مستند چیست؟ و چه راهکارهایی برای ارتقا و افزایش کمّی و کیفی آثار ادبیات مستند وجود دارد؟
10. نظر شما دربارۀ نهادها و مراکز متولی مستندنگاری جنگ چیست؟ نقد و آسیب‌شناسی این عرصه چیست؟
11. نقش ادبیات مستند در آینده‌پژوهشی ادبیات پایداری چیست؟
در طرح این سؤالات، پرداختن به تعریف ادبیات مستند، اهمیت، ویژگی‌ها و انواع آن بیش از سایر موارد، مورد تأکید قرار گرفت. هرچند در برخی از مصاحبه‌ها، پرسشگران به برخی از سؤالات پاسخ ندادند و با تکیه بر تخصص و تجربه ابعاد دیگری را مطرح کرده یا یکی از موضوعات را بیشتر مورد بحث قرار دادند.
آنچه پیش روست، تلخیصی است از آنچه گفته شده که در آن رعایت پرداختن به اهم نکات افراد مصاحبه‌شونده مدنظر بوده است. در ادامۀ این مصاحبه‌ها، مقاله‌ای با عنوان «ادبیات مستند، تعاریف، ویژگی‌ها و انواع آن» آمده است که براساس روش تحلیل مضمون محتوای این مصاحبه‌ها، سه مؤلفه مذکور استخراج، تجمیع و بررسی شده است.
